Alaaf! Bestaat er een leuker feest dan carnaval? Iedereen host vrolijk verkleed rond, het bier vloeit rijkelijk en voor één keer brul je lekker luidkeels en schaamteloos mee met de meest stompzinnigste liedjes. Vooral in het zuiden van Nederland is 'vastelaovendj' een zaak van staatsbelang. En al helemaal in Limburg, Noord-Brabant en Zeeland. In die provincies is het gemaskerde festijn zelfs een officiële feestdag. De laatste jaren maakt het knotsgekke verkleedfeest ook een stevige opmars boven de rivieren. Maar ook buiten Nederland gaan mensen compleet uit de bol in de dagen voor Aswoensdag.
De geschiedenis van carnaval gaat terug tot de Romeinen
Wist je dat onze jaarlijkse verkleedpartij helemaal terug gaat tot de Romeinen? Dat klopt! Wanneer ze geen landen veroverden en indrukwekkende amfitheaters en viaducten neerpoten, wouden die rare jongens ook gewoon even lekker feesten.
De 'Saturnalia' was de geknipte gelegenheid om even helemaal uit de bol te gaan in het oude Rome. Het was een beetje de officiële Romeinse feestdag voor Saturnus, de god van de landbouw. Die dag had iedereen vrij. En dat namen de Romeinen beslist ernstig. Je mocht zelfs geen oorlogje beginnen op het saturnaliënfeest.
Niet dat iemand daar op die jaarlijks terugkerende 17de decemberdag zin in had. Want daarvoor was deze maskerade veel te leuk! Eindelijk kon je eens die strakke toga inruilen voor een relaxt gewaad.
De vroegste carnavalskleding
Dat lees je goed. Al meer dan tweeduizend jaar geleden kenden ze in de Klassieke Oudheid ook al carnavalskleding. De Romeinen hadden natuurlijk nog geen Lederhosen, flowerpoweroutfits, discopakjes of superheldenkostuums. Het feest vond in de winter plaats, maar op een kerstmanpak was het toch nog enkele eeuwen wachten. Een gemakkelijk zittend kleed volstond.
Handig ook. Want tijden deze saturnaliën werd er de hele nacht door gedronken, gebrast en gevreten alsof het een Olympische discipline betrof. Deze waanzinnige Romeinse feesten stonden dan ook niet bekend voor hun prijzenswaardige hygiënische omstandigheden.
Die dag liet je je dure chique toga dus beter thuis. Want Jupiter mag weten welke dubieuze vlekken je er anders de volgende ochtend op terugvond. 'Saturnalia' betekent in het Latijn namelijk ook zoveel als 'orgie'.
De eerste carnavalshoedjes
Vandaag maken we ons kostuum af met de mafste hoedjes, brillen en pruiken. Het Italiaanse 'carnevale' staat dan weer bekend om zijn prachtige Venetiaanse maskers. Maar wist je dat de Romeinen ook al een bijzonder hoofddeksel hadden? Dat was de 'pileus'.
Deze 'pileus' was de naam van de hoed die slaven kregen als hun meester hen vrijliet. Het hoofddeksel stond dus synoniem voor vrijheid. Daarom zetten ook rijke Romeinen die dag voor een keer zo'n 'pileus' op hun ernstige aristocratische karakterkoppen.
Vanuit Italië de hele wereld rond
Dat we vandaag nog steeds 'carnevale' vieren? Dat hebben we voornamelijk aan de Italiaanse stadstaten te danken. In de middeleeuwen zorgden machtige Italiaanse steden als Venetië, Milaan, Firenze en Genua dat de Romeinse gebruiken niet verloren gingen.
Zo waaiden deze feesttradities uiteindelijk over naar het Duitse Rijnland en de Lage Landen. Zelfs in Brazilië vieren ze carnaval!
De verschillende soorten carnaval
- Het Carnaval van Venetië gaat terug tot de 13de eeuw. Met zijn magnifieke handgemaakte maskers en kostuums hoort dit twaalfdaagse spektakel vandaag nog steeds bij 's werelds mooiste én beroemdste volksfeesten.
- Rio de Janeiro tovert dan weer jaarlijks de Braziliaanse favela's om in een uitbundig uitgedost spektakel, waar niet op een prikkelende pluimjurk of zwoele sambadanseres meer of minder gekeken wordt.
- Aalst Carnaval in België blinkt op zijn beurt uit in drie dagen dolle anarchie, doorspekt met scherpe satire en hoogst merkwaardige fenomenen zoals de 'Voil Jeanettenstoet' en de 'ajuinenworp'.
- In Duitsland kleuren narren, fanfares en eindeloze slierten praalwagens de straten. De carnavalsoptocht van Keulen lokt elk jaar meer dan een miljoen kijklustigen naar Noordrijn-Westfalen.
Zoveel eeuwen na de Romeinse 'Saturnalia', blijven mensen overal ter wereld carnaval vieren. Dat doen ze allemaal op hun eigen manier. Maar één ding hebben ze wel gemeen. Ze vermommen zich in de meest prachtige, unieke, of net mafste pakken.
En gelijk hebben ze. Want het zou anders ook maar een saaie boel zijn, niet?