In Nederland wordt steeds vaker gesproken over congestie op het elektriciteitsnet. Maar wat betekent dit eigenlijk? Simpel gezegd, spreken we van congestie wanneer de vraag naar transport van elektriciteit groter is dan de capaciteit van het elektriciteitsnet. Dit leidt tot een soort ‘filevorming’ op het net, waardoor sommige aansluitingen niet optimaal kunnen worden gebruikt. Netcongestie is op dit moment een groot probleem in Nederland en heeft directe gevolgen voor bedrijven.
De twee vormen van netcongestie
Er zijn twee soorten congestie die we kunnen onderscheiden:
- Congestie bij afname van elektriciteit – Dit betekent dat er op bepaalde locaties in Nederland niet genoeg capaciteit is om de benodigde stroom uit het net te halen.
- Congestie bij opwek van elektriciteit – Dit treedt op wanneer er meer elektriciteit wordt opgewekt dan het net kan verwerken, waardoor duurzame energiebronnen zoals zonneparken en windmolens niet altijd hun energie kwijt kunnen.
Beide vormen van congestie geven een uniek beeld van de problematiek en kunnen per regio verschillen. Op specifieke kaarten, zoals die van netbeheerders, is te zien waar deze problemen zich momenteel voordoen.
Oorzaken van netcongestie
De kern van het congestieprobleem ligt in de energietransitie. Nederland stapt over van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen zoals zonne- en windenergie. Dit brengt een aantal uitdagingen met zich mee:
- De overstap van fossiele brandstoffen naar elektriciteit zorgt voor een forse toename van het elektriciteitsgebruik.
- Duurzame energiebronnen worden vaak op decentrale locaties opgewekt, zoals in dunbevolkte gebieden waar ruimte is voor zonneparken en windmolens.
- De productie van zonne-energie is explosief gegroeid. Nederland overschreed in augustus 2022 de grens van 15 gigawatt (GW) aan piekvermogen, wat tien keer zoveel is als de capaciteit van de grootste elektriciteitscentrale van Nederland.
Door deze snelle groei kan het elektriciteitsnet de opwek en vraag niet altijd goed verwerken, wat resulteert in netcongestie.
Hoe lossen we netcongestie op?
Het aanpakken van netcongestie vereist een gezamenlijke inspanning van netbeheerders en bedrijven. Er zijn verschillende oplossingen mogelijk:
1. Netuitbreiding en verzwaring
Netbeheerders spelen een cruciale rol in het oplossen van netcongestie door het elektriciteitsnet uit te breiden en te versterken. Dit betekent dat er meer en dikkere kabels worden aangelegd en transformatorstations worden uitgebreid. Dit proces kost echter veel tijd en geld.
2. Slimmer gebruik van het elektriciteitsnet
Met de invoering van de nieuwe Netcode krijgen netbeheerders de mogelijkheid om met bedrijven afspraken te maken over flexibel stroomverbruik. Dit helpt om de transportcapaciteit beter te benutten. Een concreet voorbeeld is het gebruik van batterijen:
- Een batterij kan overtollige zonnestroom opslaan op momenten van overproductie en deze later vrijgeven wanneer de vraag stijgt.
- Dit helpt om pieken op het net af te vlakken en transportcapaciteit efficiënter in te zetten.
- Batterijen kunnen ook bijdragen aan de balanshandhaving door elektriciteit af te nemen bij overproductie en te leveren bij een tekort.
3. Lokale afname van duurzame energie
Bedrijven kunnen ook bijdragen aan het verminderen van netcongestie door lokaal opgewekte stroom direct te gebruiken:
- Zonne- en windenergieproducenten kunnen op zoek gaan naar afnemers in de directe omgeving. Dit vermindert de druk op het landelijke net en vergroot lokaal draagvlak.
- ‘Directe lijnen’, waarbij een producent en afnemer buiten het reguliere net om elektriciteit uitwisselen, bieden hiervoor mogelijkheden.
4. Vraagsturing en flexibiliteit bij bedrijven
Een flexibeler energiegebruik kan netcongestie helpen verminderen:
- Bedrijven kunnen hun productieprocessen afstemmen op energieaanbod, bijvoorbeeld door extra tussenvoorraden te maken wanneer stroom goedkoop en ruim beschikbaar is.
- Energieopslag in batterijen en andere technologieën kan bijdragen aan een betere afstemming tussen vraag en aanbod.
Toekomstperspectief
Netcongestie is een uitdaging die niet snel verdwijnt. Maar met een combinatie van netuitbreiding, flexibeler energiegebruik en innovatieve oplossingen zoals batterijopslag en directe lijnen kunnen we dit probleem aanpakken. De energietransitie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid en vraagt om slimme oplossingen van zowel netbeheerders als bedrijven.
Door mee te bewegen met het elektriciteitsaanbod en efficiënter gebruik te maken van de beschikbare capaciteit, kunnen we ervoor zorgen dat Nederland klaar is voor een duurzame energievoorziening zonder belemmeringen door netcongestie.